TKYD Aile Şirketleri Öncelikleri Anketi’ne göre; ankete katılan şirketlerin yaklaşık yüzde 60’ında aile anayasası bulunmuyor. Her iki aile şirketinden birinde kurumsallaşma sürecinin halen devam ettiği sonucunun çıktığı ankete göre, aile şirketlerinin yüzde 75’inde en önemli gündem maddesi ise mali konular.
Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) tarafından aile şirketlerinin kurumsallık düzeyini ölçümlemek üzere gerçekleştirilen ‘Aile Şirketleri Öncelikleri Anketi’ açıklandı. Anket sonuçları, her iki aile şirketinden birinde kurumsallaşma sürecinin devam ettiğini, kurumsallaşma konusundaki en büyük sıkıntının ise bir sonraki nesle devir konusunda yaşandığını ortaya koydu.
Türkiye’deki aile şirketlerinin yüzde 60’ında aile anayasası yok
Türkiye’de faaliyet gösteren aile şirketlerinin, kurumsal yönetimin temel göstergeleri olan sahiplik ve kontrol, aile anayasası oluşturulması, aile yönetim ilişkilerinin belirlenmesi, hissedar olma durumu, çatışma yönetimi sistematiği oluşturulması, haleflik planı yapılması, hissedar sözleşmesi hazırlanması gibi kriterlerle ölçümlendiği TKYD Aile Şirketleri Öncelikleri Anketi’ne göre; ankete katılan şirketlerin yaklaşık yüzde 60’ında aile anayasası bulunmuyor. Her iki aile şirketinden birinde kurumsallaşma sürecinin halen devam ettiği sonucunun çıktığı ankete göre, aile şirketlerinin yüzde 75’inde en önemli gündem maddesi ise mali konular.
Aile şirketlerinin gelecek planlarında profesyonel yönetim birinci sırada
Aile şirketlerinin gelecek planları arasında sırasıyla profesyonel yönetim (yüzde 52), nesil devri (yüzde 37), birleşme-bölünme (yüzde 21), teknolojik dönüşüm (yüzde 37), sermaye güçlendirme (yüzde 43) yer alıyor. Anket sonuçlarına göre, geleceğe ilişkin potansiyel tehditlerde yüzde 48 oranında nesil devir planlama eksikliği ve yüzde 46 oranında profesyonelleşememe yer alıyor. Aile şirketlerinin gelecek planlarındaki en önemli gündem maddesini ise yüzde 52’lik oranla profesyonel yönetim oluşturuyor.
Sadece yüzde 23’ü şirket anayasasına sahip
Şirketin ana hissedarı olan ailelerde şirket anayasasına sahip olanların oranı ise yüzde 23. Araştırmaya katılanların sadece yüzde 27’si kendisini kurumsal bir şirket olarak görürken, her iki aile şirketinden birinde kurumsallaşma süreci devam ediyor.
Hissedarlık politikasına sahip olma oranı yüzde 33
Ankette, aile şirketleri arasında yurtdışı merkez ofisi bulunanların oranı yüzde 32 olarak belirlenirken; hissedar olanların oranı birinci kuşakta yüzde 15, ikinci kuşakta yüzde 21, üçüncü kuşakta yüzde 7. Hissedarlık politikasına sahip olma oranı ise yüzde 33. Sadece yüzde 22’si aile üyelerinin şirket yönetiminde yer almasını sağlayan yazılı kural ve kriterlere (halefiyet planlaması vb.) sahipken, yüzde 64’ünde bu tür kurallar yer almıyor.
Aile şirketlerinin yaklaşık yüzde 56’sı yönetim kurulunda aileden olmayan üyelere yer veriyor. Çalışanlarının görev ve sorumluluklarını yazılı olarak belirleyen şirketlerin oranı ise yüzde 72. Şirketin ana hissedarı olan ailelerin yaklaşık yüzde 53’ünde aile konseyi bulunmuyor.
“Aile şirketlerinin en büyük sorunlarından biri kuşak geçişi”
Anket çalışmasının Türkiye’deki aile şirketlerinin güncel durumu ile ilgili önemli çıktılar sunduğunu, aile şirketlerinin en büyük sorunlardan birinin ise kuşak geçişi olduğunun bir kez daha ortaya çıktığını ifade eden TKYD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Pandır şunları söyledi: “Kuruluş dönemindeki sancıları başarıyla atlatan şirketlerde klasik evreler incelendiğinde kurucu, ikinci kuşak ve üçüncü kuşak olarak sıralanan kuşak geçişlerinde en büyük sorunun üçüncü kuşağa geçiş aşamasında yaşandığı gözlemleniyor. İlk iki kuşağın üçüncü kuşak tarafından sunulan değişim önerilerine karşı kapalı olması sorunu oluşturan etkenlerden biri. Diğer sorun ise şirketin gelişimine paralel olarak büyüyen aile ya da ailelerin bireylerinin artması. Buradaki en önemli hata, kuralların genel bir uzlaşma ile hazırlanmaması. Ailenin sayısal olarak büyümesinden önce bu planlamanın yapılması şirketi birçok riskten uzak tutacaktır. Aile anayasasının hazırlanması, gelecek kuşakların yönetime hazırlanması ve buna dair bir haleflik planının yapılması, yeterli iç denetim ve iç kontrol mekanizmalarının oluşturulmasında kritik önem taşıyor. Bununla birlikte, aile şirketlerinin gelecek planları arasında profesyonel yönetimin ilk sırada yer alması kurumsal yönetim anlayışının yerleşmesi adına umut verici. TKYD olarak düzenlediğimiz kurumsallık eğitimleri ve çalıştaylarla yaşanan zorlukların aşılmasında profesyonel destek sağlamaya devam edeceğiz.”
